της Αλεξάνδρας Γούτα
Ζούμε σε μια συναρπαστική εποχή. Οι περισσότεροι από εμάς δεν γεννήθηκαν απλά τον προηγούμενο αιώνα, αλλά την προηγούμενη χιλιετία και ακόμη και αν η μέτρηση του χρόνου είναι ένα ανθρώπινο εφεύρημα, δεν παύει να είναι και μια μονάδα υπολογισμού, που στις «στρόγγυλες» εκφράσεις της -100, 200, 1000, 2000- κουβαλάει μια ιδιαίτερη σημειολογία.
Οι άνθρωποι στη δικη μου ηλικία γεννηθήκαμε την προηγούμενη χιλιετία, αλλά ζούμε δίπλα σε όσους γεννήθηκαν στην τρέχουσα. Τόσο ίδιους με εμάς σε όρους βιολογικούς και ταυτόχρονα τόσο διαφορετικούς στο πώς θα ζήσουν το μέλλον.
Ενηλικιωθήκαμε σε μια εποχή όπου οι μηχανές δούλευαν για εμάς. Μεγαλώνουμε σε μια εποχή, που οι μηχανές «σκέφτονται» σε πολλες περιπτωσεις αντί για εμάς.
Θα πορευτούμε -πιθανότατα μαζί οι σημερινοί 45άρηδες ή 60άρηδες και οι σημερινοί 20άρηδες- σε μια εποχή, που οι μηχανές θα σκέφτονται περισσότερο όπως εμείς.
Προφανώς όσοι είναι σήμερα παιδιά θα δουν πολύ περισσότερα, αφού αν εμείς ήδη χρησιμοποιούμε την ειδική τεχνητή νοημοσύνη, εκείνοι είναι πιθανότερο να ζήσουν την εποχή της ευρείας χρήσης της Γενικής Τεχνητής Νοημοσύνης και οι απόγονοί τους της Υπερνοημοσύνης (αν και κατά πολλούς κορυφαίους ειδικούς στην Τεχνητη Νοημοσυνη, αυτό θα αργήσει ακόμη περισσότερο, χάρη στην «tacit knowledge», την άρρητη γνώση των ανθρώπων, που δεν «ανεβαίνει» εύκολα σε βάσεις δεδομένων, ώστε οι μηχανές να αντιγράψουν μοτίβα ανθρώπινης συμπεριφοράς).
Πορευόμαστε όλοι μαζί σε ένα μέλλον όπου, οπως ολα δείχνουν, η διασύνδεση και το δικαίωμα στις καλύτερες και πιο «υποψιασμένες» μορφές της αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία. Όπου η ανθρώπινη απομόνωση θα γίνεται ενδεχομένως πιο βαθιά, αλλά ταυτόχρονα ίσως πιο διαχειρίσιμη ψυχολογικά (θα φανεί) με την πρόοδο της τεχνολογίας, της φαρμακοβιομηχανίας, της προηγμένης ψυχαγωγίας και του ψηφιακού «ηδονισμού». Κι οπου οι ψυχολόγοι που θα βοηθάνε τους ανθρωπους να διαχειριστούν ολη αυτη την αλλαγή θα ειναι μαλλον περιζήτητοι.
Όπου (οπως δείχνει η ραγδαία ανάπτυξη της ακρίβειας των facial και movement recognition συστημάτων και το ολοένα μικρότερο μέγεθος των drones με καταγραφικά), η επιτήρηση και παρακολούθηση του ανθρώπου θα υπάρχει -ή έστω θα είναι τεχνολογικά εφικτή η πραγματοποίησή της- ακόμη και στον χώρο όπου ο καθένας μας πηγαίνει συνήθως αυστηρά μόνος του.
Όπου οι μετακινήσεις ανθρώπων μπρος-πίσω θα είναι πιθανώς μεγαλύτερες, όχι ίσως τόσο λόγω πολέμων, όσο λόγω οικονομικών επιταγών (με τα σημερινά δημογραφικά δεδομένα η οικονομική μεγέθυνση του ανεπτυγμένου κόσμου εξακολουθεί να ζητάει τη μετανάστευση και, παρά τον προστατευτισμό και τη σημερινή ξενοφοβία, ίσως δούμε χώρες να διαγκωνίζονται ακόμη πιο αγρίως για το ποια θα κερδίσει το ανθρώπινο ταλέντο) αλλά και της κλιματικής αλλαγής.
Θα αναρωτηθούμε ίσως όλοι μαζί -και οι γεννημένοι στην παλιά χιλιετία και οι γεννημένοι στη νέα- αν οι ερευνητές, οι επιστήμονες, οι κυβερνήσεις και τα τμήματα R&D των επιχειρήσεων θα προλαβαίνουν πάντα να βουλώνουν στο παρα πέντε τα κενά και να λειαίνουν τις αιχμές που προκαλεί η ανεξέλεγκτη ανάπτυξή μας, όπως κάνουν σήμερα: βρίσκοντας νέους τρόπους για να κινούμαστε, να ρυπαίνουμε λιγότερο, να αφαλατώνουμε θαλασσινό νερό, να αντέχουμε στη ζέστη (κατι διάβαζα εσχάτως για κλιματιστικα στους …δρόμους του Καταρ), να τρώμε (το φαγητό σίγουρα δεν θα γίνει νοστιμότερο εικάζω), να συνεχίσουμε δηλαδή εν ολίγοις να ορίζουμε εμείς το περιβάλλον μας, αντί να εξαρτιόμαστε αποκλειστικα απο αυτο (όπως ήδη κάνουμε σήμερα δηλαδη, με τραγικές επιπτώσεις).
Ίσως χώρες που σήμερα βρίσκονται στη δεύτερη ταχύτητα να βρεθούν αίφνης στην πρώτη -ή ίσως να πέσουν στην τρίτη, και σίγουρα οι πολυεθνικές θα ψιθυρίζουν και τα πιόνια θα κινούνται μόνα τους.
Πιθανώς θα ζούμε πολύ περισσότερο, με ευκολότερη ζωή και με καλύτερη υγεία (τουλάχιστον όσοι έχουν τα χρήματα για να αποκτήσουν πρόσβαση στα νέα «custom-made» φάρμακα και τα i-robots και να ζουν σε ένα «έξυπνο» σπίτι), κι αυτή η φανταστική δυνατότητα αναδεικνύει από μόνη της τις πολύ μεγαλύτερες ανισότητες που πιθανότατα θα προκύψουν ανάμεσα σε έχοντες και μη έχοντες.
Κατά πάσα πιθανότητα, λένε οσοι μελετούν την οικονομία και τα ασφαλιστικά συστήματα, οι γενιές των ανθρώπων που γεννήθηκαν μετά το 2000 θα σπουδάσουν πάνω από μία ή δύο φορές, θα ασκήσουν περισσότερα από ένα επαγγελματικά αντικείμενα στη διάρκεια της ζωής τους, θα εργάζονται με τη βοήθεια τεχνολογικών ενθεμάτων, θα δουλέψουν στη gig economy και πιθανώς θα πάρουν σύνταξη πάρα πολύ αργά, αφού θα χρειαστεί να αποταμιεύσουν πολύ περισσότερα για να χρηματοδοτήσουν τα «καλά γεράματα».
Ισως δε, όπως οι γονείς μου έβλεπαν νεαροί ακόμη την προσελήνωση σε ασπρόμαυρη τηλεόραση, εμείς να δούμε τον αποικισμό του Άρη σε προβολή σε ολόγραμμα.
Τα πάντα μπορεί να συμβούν. Και τα πάντα μπορεί να μη συμβούν, όπως συνήθως γίνεται με το μέλλον. Όλα είναι υπό αίρεση. Σε μια εποχή που όλα αλλάζουν, αυτό δεν αλλάζει ποτέ. Άλλες φορές τα σκέφτομαι με δέος, άλλες με φόβο, άλλες με ενθουσιασμό. Για το γεγονός και μόνο ότι γεννήθηκα και ζω σε ένα τέτοιο μεταίχμιο, στις απαρχές μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης, στο σημείο του χρόνου, όπου ζυμώνεται το μέλλον, ανάμεσα σε δύο αιώνες και δύο χιλιετίες. Καινουργια μερα, καινούργιος ποταμός…
